Καλησπέρα σε όλους!
Το κείμενο αυτό απευθύνεται σε όλους εκείνους που βρέθηκαν στη "δυσμενή" θέση να (πρέπει να) αλλάξουν επάγγελμα και να εργαστούν επάνω σε κάτι διαφορετικό από αυτό που σπούδασαν. Προσωπικά βρέθηκα σε αυτή τη θέση πριν από 2,5 χρόνια όταν μετανάστευσα στη Γερμανία και συνειδητοποίησα ότι το πτυχίο μου δεν ήταν αρκετό για να εργαστώ στον τομέα μου. Φυσικά εάν ήθελα θα έπρεπε να κάνω περαιτέρω σπουδές. Τότε ήταν που αποφάσισα ότι τελικά δεν ήθελα να ακολουθήσω αυτόν τον δρόμο αλλά δεν ήξερα και τι άλλες επιλογές έχω, ούτε τι μου ταιριάζει. Ψάχνοντας στο ίντερνετ και δοκιμάζοντας πολλές φορές την τύχη μου, κατέληξα μέσα μου ποιο επάγγελμα θα με έκανε χαρούμενη, βάσει των δικών μου δεδομένων. Θα αναφερθώ λοιπόν παρακάτω σε όλα εκείνα που με βοήθησαν να αποκωδικοποιήσω κάποια κοινωνικά μηνύματα και να ρυθμίσω την εσωτερική μου πυξίδα, ελπίζοντας να βοηθήσουν και εσάς. Με λίγα λόγια δηλαδή: Τι θα ήθελα να μου είχε πει και εμένα κάποιος όταν βρέθηκα σε αυτή τη θέση!
Θα αρχίσω αναφέροντας τα προβλήματα πάνω στα οποία «σκοντάφτει» κανείς όταν πρόκειται να αλλάξει επαγγελματικό προσανατολισμό. Η αποκωδικοποίηση των προβλημάτων είναι κατά την άποψή μου η αρχή μιας εσωτερικής διεργασίας, η οποία θα σας βοηθήσει στην ιεράρχηση των στόχων σας και κατ’ επέκταση στον επαγγελματικό σας προσανατολισμό.
Πρώτα απ’ όλα, έχετε αναρωτηθεί ποτέ γιατί είναι τόσο δύσκολο να αφήσουμε στην άκρη το πτυχίο μας και να κάνουμε κάτι διαφορετικό από αυτό που σπουδάσαμε? Φυσικά ο καθένας έχει τους δικούς του λόγους, όμως κατ’ εμέ η δυσκολία ξεκινά κυρίως από τους παρακάτω.
Πρόβλημα 1 Ανώτερος/κατώτερος: Αρχικά για κοινωνικούς λόγους. Στο μυαλό μας έχουμε ταξινομήσει τα επαγγέλματα με όρους ανωτερότητας και κατωτερότητας που φυσικά επηρεάζονται από κοινωνικά κριτήρια. Δεν έχει την ίδια κοινωνική αποδοχή, στην Ελλάδα τουλάχιστον, το επάγγελμα του ιατρού με εκείνο του οικοδόμου λόγου χάρη, ούτε το επάγγελμα του φαρμακοποιού με εκείνο του τσαγκάρη. Η χειρωνακτική εργασία υποτιμάται ακόμη και σήμερα. Σκεφτείτε το έτσι: Σχηματίστε στο μυαλό σας μια σκάλα και τοποθετείστε κλιμακωτά όλα τα επαγγέλματα. Ποιο θα βάζατε ψηλότερα και ποιο στο χαμηλότερο σκαλί; Γιατί; Στο ψηλότερο σκαλί βρίσκεται συνήθως ένα επάγγελμα που συνδυάζει χρήματα και κύρος –ίσως και τη λιγότερη προσπάθεια για την απόκτηση τους-, ενώ στο χαμηλότερο σκαλί βρίσκεται ένα επάγγελμα που συνδυάζει αν όχι απαραίτητα λίγα χρήματα, σίγουρα καθόλου κύρος. Αλλά τι κύρος; Μιλάμε για κοινωνικό κύρος-κοινωνική αποδοχή. Όσο πιο πολύ κύρος έχει ένα επάγγελμα τόσο πιο δελεαστικό είναι. Θα έχετε ακούσει ίσως τη φράση: «θέλω να κάνω μια αξιοπρεπή δουλειά» ποια δηλαδή είναι αυτή; και ποια δουλειά δεν είναι κατά την άποψή σας «αξιοπρεπής»; Γιατί;
Πρόβλημα 2 Ταυτότητα: Το επάγγελμά μας εξασφαλίζει επίσης και τη «θέση» μας στην κοινωνία. Εκτός λοιπόν από την εξασφάλιση χρημάτων για την επιβίωσή μας, μας δίνει και μια επιπλέον ταυτότητα, η οποία συνδέεται με την κοινωνική μας θέση. Η φράση «είμαι Φιλόλογος» για παράδειγμα σημαίνει κάτι παραπάνω από το «διδάσκω αρχαία». Η επαγγελματική μας ταυτότητα είναι κομμάτι του εαυτού μας, είναι μέρος του «εγώ» μας. Η αλλαγή επαγγελματικής κατεύθυνσης λοιπόν σημαίνει την υιοθέτηση μιας νέας ταυτότητας –και ίσως την απάρνηση της προηγούμενης- και αυτό από μόνο του είναι πολύ δύσκολο, απαιτεί συγκρότηση, ωριμότητα και εσωτερική διεργασία και σκέψη.
Πρόβλημα 3 Διαχείριση: Ένα επιπλέον πρόβλημα είναι η διαχείριση της επαγγελματικής «στροφής» όταν πρόκειται για ένα επάγγελμα κοινωνικά «κατώτερο». Αν για παράδειγμα είναι κάποιος/α π.χ. μαθηματικός, δεν μπορεί να βρει εργασία στον τομέα του και στραφεί στο επάγγελμα της κομμώτριας/κομμωτή. Πολλοί τρομάζουν και μόνο στην ιδέα ότι θα χάσουν οριστικά την πρώτη τους ταυτότητα και προτιμούν να παραμείνουν «μαθηματικοί» με κάθε κόστος. Εδώ θα πρέπει να αναρωτηθείτε τι είναι εκείνο που μπορείτε να «αντέξετε» κοινωνικά και θα πρέπει να ξέρετε πως καμία απόφαση δεν είναι μεμπτή, ο, τι και να αποφασίσετε.
Πρόβλημα 4 Τι μου ταιριάζει: Η αλήθεια είναι ότι η κατάσταση στην Ελλάδα λόγω κρίσης είναι τέτοια, που ακόμη και να βρεθεί κανείς στο σημείο εκείνο που συνειδητά θα αποφασίσει να αλλάξει επαγγελματικό προσανατολισμό, δεν ξέρει ακριβώς που να στραφεί και τι είναι αυτό που του ταιριάζει, γιατί δεν έχει τη δυνατότητα της δοκιμής. Προσωπικά βρέθηκα σε αυτήν τη θέση όταν ήρθα πρώτη φορά στη Γερμανία και συνειδητοποίησα ότι το πτυχίο μου από μόνο του δεν αρκούσε για να εργαστώ. Από την εμπειρία μου λοιπόν σας συμβουλεύω αν βρεθείτε ποτέ σε αυτή τη θέση να πρέπει να αλλάξετε επάγγελμα και να μην ξέρετε που να στραφείτε σκεφτείτε τα εξής και βάσει αυτών δημιουργείστε ένα πλάνο:
1. Ποιο είναι το όραμα ευτυχίας σας
Σκεφτείτε σφαιρικά πως φαντάζεστε τον εαυτό σας σε 10 χρόνια όχι μόνο επαγγελματικά αλλά και οικογενειακά και χωρικά. Φαντάζεστε ότι μένετε σε επαρχία ή σε μεγάλη πόλη; Έχετε οικογένεια; Παιδιά; Κατοικίδια; Δικό σας σπίτι; Νοικιάζετε; μένετε Ελλάδα η εξωτερικό; Εξωτερικό σε ποια χώρα; Γιατί; Τι χόμπι έχετε; Φαντάζεστε τον εαυτό σας να ταξιδεύει; Πόσες μέρες το χρόνο; Έπειτα ιεραρχήστε τις επιθυμίες σας: Τι είναι πάρα πολύ σημαντικό για εσάς, το οποίο δεν θα μπορούσατε να θυσιάσετε με τίποτα (π.χ. οικογένεια, ύπνος, χρήματα κτλ.)
2. Ρεαλιστικοί περιορισμοί
• Ηλικία: Η ηλικία είναι ένας πολύ σοβαρός παράγοντας περιορισμού για κάποια επαγγέλματα και θα πρέπει να τον λάβετε σοβαρά υπόψη. Μπορεί το όραμα ευτυχίας σας να είναι το ποδόσφαιρο σε επαγγελματικό επίπεδο, αλλά θα πρέπει να γνωρίζετε είτε ότι αυτό το επάγγελμα έχει ημερομηνία λήξης είτε ότι δεν απευθύνεται καν σε εσάς λόγω ηλικίας, εάν είστε πάνω από 25 χρονών για παράδειγμα.
• Οικονομική κατάσταση (πόροι): Η τωρινή οικονομική σας κατάσταση, το κεφάλαιο που διαθέτετε και οι πόροι από τους οποίους μπορείτε να εξασφαλίσετε χρήματα αποτελούν επίσης σημαντικούς παράγοντες, από τους οποίους εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό οι επιλογές σας. Για παράδειγμα εάν μεταναστεύσετε πόσο καιρό μπορείτε να εξασφαλίσετε μέχρι να μάθετε τη γλώσσα ή να βρείτε εργασία; Που θα μείνετε; Πως θα συντηρηθείτε; ή ακόμα εάν θέλετε να κάνετε περαιτέρω σπουδές, μεταπτυχιακό, διδακτορικό ή και δεύτερο πτυχίο κτλ. πως θα συντηρείστε οικονομικά; Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να υπάρχει ένα σχέδιο οικονομικής συντήρησης του εαυτού σας ή εάν θα σας συντηρεί οικονομικά κάποιος άλλος, να προσέξετε πάρα πολύ καλά ποιον θα εμπιστευτείτε να το κάνει. Είναι άτομο αξιόπιστο; Για πόσο καιρό θα σας συντηρεί; Πόσα χρήματα διαθέτει για εσάς; Θέλει αντάλλαγμα για την οικονομική υποστήριξη που προσφέρει; Αν κάτι πάει στραβά ποιο είναι το plan B;
• Κατάσταση της υγείας: Φυσικά η κατάσταση της υγείας σας αποτελεί σοβαρό παράγοντα περιορισμού από κάποια επαγγέλματα, αναλόγως βέβαια και ποιο είναι το πρόβλημα υγείας. Ας πάρουμε για παράδειγμα κάτι απλό, εάν έχετε πρόβλημα με τη μέση σας και δεν μπορείτε να σηκώνετε βάρη, πιθανώς να είστε ακατάλληλος/η να δουλέψετε σε βρεφικό σταθμό ή σε κάποιο άλλο επάγγελμα που να απαιτείται σωματική κόπωση.
• Τόπος κατοικίας: Ο τόπος που μένετε παίζει σπουδαίο ρόλο αναφορικά με την επιλογή επαγγέλματος. Θέλετε να μείνετε εκεί; Να μετακομίσετε; Μπορείτε να στηριχτείτε οικονομικά; Κτλ.
• Τωρινά προσόντα: Επίσης τα προσόντα που διαθέτετε τώρα ίσως λειτουργήσουν περιοριστικά στο νέο σας επάγγελμα, ίσως να μην αρκούν και να χρειαστεί να ξανασπουδάσετε, να μετεκπαιδευτείτε κτλ. Θα πρέπει να σκεφτείτε σοβαρά το ενδεχόμενο εάν θέλετε να το κάνετε και εάν μπορείτε (οικονομικά, ψυχολογικά κτλ.)
*Οι απαντήσεις που δίνετε στα παραπάνω ερωτήματα περιορίζουν αυτομάτως και το εύρος των επαγγελματικών επιλογών σας.
3. Το νέο επάγγελμα
Ιεραρχείστε τα παρακάτω με βάσει τα δικά σας προσωπικά κριτήρια. Τι είναι για εσάς πιο σημαντικό και γιατί:
• Κύρος. Πόσο με ενδιαφέρει το κύρος μιας εργασίας;
• Ωράριο. Πόσες ώρες θέλω να δουλεύω; Πόσες μέρες; Ποιες μέρες; Νυχτερινές βάρδιες; Κυλιόμενο ωράριο; Τι μπορώ να αντέξω; Τι δεν θα ήθελα καθόλου;
• Τοποθεσία. Θέλω η δουλειά μου να έχει σταθερή τοποθεσία ή μπορώ και να μετακινούμαι; (πχ. Αεροσυνοδός, οδηγός κτλ.), μπορώ να ασκήσω το επάγγελμα και από το σπίτι, γραφείο ή όχι; Δημόσια υπηρεσία; Που;
• Μισθός. Πόσος είναι ο μισθός; Μπορώ με αυτόν να συντηρηθώ σε μεγάλη πόλη ή μόνο σε μικρή;
• Περιβάλλον εργασίας. Είναι σε εσωτερικό ή κλειστό χώρο; Αν είναι σε εξωτερικό το χειμώνα; Θα μπορώ να ανταπεξέλθω; Έξω που; Πώς θα έχω πρόσβαση;
• Ενδυματολογικός κώδικας. Εάν το επάγγελμα προστάζει έναν συγκεκριμένο ενδυματολογικό κώδικα (στολή, ποδιά κτλ.) αποτελεί πρόβλημα για εμένα η όχι;
• Ευκαιρίες ανέλιξης* Τι σημαίνει «ανέλιξη;» για μένα; ----μισθός? Κύρος? Ευθύνες?
Ελπίζω να σας βοήθησα!
Για περισσότερες πληροφορίες και βοήθεια σχετικά με την εκπαίδευση και το εκπαιδευτικό σύστημα στη Γερμανία θα μας βρείτε και εδώ: https://www.facebook.com/groups/1399669283757041/